Opinie artikel
“Laat ze taart eten”, zou Marie Antoinette (1755-1793) gezegd hebben toen ze vernam dat de bevolking in armoede leefde en geen eten meer had. Het geeft aan dat zij als koningin geen flauw benul had van de situatie waarin de arme en hongerige bevolking zich bevond.
14 mei 2022 was er het fit4nop festival, een mooi festival waar mensen die het financieel moeilijk hebben even konden genieten van de zon en een kop koffie met een hapje. De kinderen konden even kind zijn en lekker boksen, dansen, springen en schminken. Naast dat was er genoeg informatie in te winnen over hoe je mogelijkerwijs de financiële positie iets kan verbeteren. Want wat Zuidplas heeft te bieden voor deze mensen is prachtig, veel organisaties die iets doen voor een ander op allerlei gebieden.
Toch heb ik na dit festival een behoorlijke nare nasmaak. De gesprekken met de bezoekers waren weinig positief te noemen. Ook vooraf liep ik al tegen dingen aan waar ik mij echt van af vraag: ‘Kan dit nou niet anders?’
Waar ik vooral tegen aan loop is voornamelijk landelijk beleid bepaald door de heren en dames in Den Haag. Ik besef me dat landelijk beleid moeilijk lokaal aan te passen is, maar kunnen we allicht een poging doen? Want positieve veranderingen op landelijk niveau zie ik voorlopig helaas niet gebeuren.
Waar liep ik tegenaan?
Ik had een aantal mensen gevraagd om als vrijwilliger bij de Boodschappenkast te helpen, zowel in de dagelijkse werkzaamheden als op het festival. Helaas blijkt een groot aantal mensen te bang voor consequenties, vanwege het feit dat ze niet als vrijwilliger mogen “werken”, dat ze liever thuisblijven dan de kans te lopen gekort te worden op de uitkering. De angst is zo groot dat plezier, uurtje afleiding en mogelijk goed gesprek met anderen in dezelfde situatie vermeden wordt.
In meerdere van de vele gevoerde gesprekken op het festival komt vooral naar voren dat mensen die een uitkering krijgen zich niet gehoord voelen, maar continue onder dwang van een psychisch aanwezig wijzend vingertje hun lot gedwee ondergaan. Aanmelden voor een voedselpakket is niet aan de orde, het is wederom die angst die daar mensen tegenhoudt. Het maandelijks bewijzen dat je je geld uitgeeft aan alleen door de overheid bepaalde nuttige zaken. Niet alleen dat je je geld uitgeeft aan deze zaken, maar ook dat je genoeg geld uitgeeft. Als je zou besluiten om een week lang iedere dag gezellig bij vrienden te eten omdat je behoefte hebt aan een luisterend oor en vriendschap, krijg je aan het eind van de maand het probleem hoe ga ik dit bewijzen en verantwoorden zonder dat ik gekort word. Niet alleen de angst gekort te worden, maar ook de angst dat bv kinderen worden afgenomen omdat je als ouder “niet geschikt” bent als je financiën niet toereikend zijn.
Het is een continue cirkel van angst, zorgen en stress die om deze groep mensen heen draait. Het gevoel dat je iedere minuut volledig uitgekleed voor een jury staat die voor jou bepaalt hoeveel je uitgeeft aan “leven” zonder enige variant van plezier want dat kan niet de bedoeling zijn tijdens de periode dat je hulp krijgt van de overheid. En dat doet wat met de mens!!! Daar word je als mens letterlijk ziek van, ik als aanhoorder word daar al ziek van.
Waar komt dit nou vandaan?
Rond 1817 had generaal Johannes van den Bosch het idee om mensen in armoede te helpen. Hij deed dit door ze werk te geven, te zorgen dat kinderen naar school konden en er medische hulp was. Dit alles onder de naam “maatschappij van de weldadigheid”. Prachtig idee zou je zeggen, iedereen werkt, is gezond en krijgt een vorm van opleiding. Maar…… het was niets anders dan een verkapte versie om zelf meer geld te verdienen over de ruggen van degene die het al zwaar hebben. Het zuurverdiende geld mocht alleen uitgegeven worden in winkels die in het bezit waren van de rijkelui die dit bedacht hadden. Hield je je niet aan de regels, mocht je vertrekken naar een dwangkolonie (oftewel werken zonder dat je ook maar iets krijgt). In 1993 is deze variant van koloniën voor hulp bij armoede daadwerkelijk volledig afgeschaft door wetswijzigingen.
“Wij” zijn trots op deze geschiedenis en verkondigen dit in talloze musea die veel toeristen trekken. Maar ik, ik schaam me mijn ogen uit mijn kop dat we dit helpen noemen, en dat we deze variant tot de dag van vandaag volhouden. Een verouderd systeem met het achterliggende idee dat armoedehulp meer op moet leveren dan dat het kost.
En nog steeds ruim 200 jaar later houden we vol hoe goed we bezig zijn, terwijl iedereen leuk een graantje meepikt van het succes van deze “hulp”. Behalve de groep waar het om gaat, zij worden continu onder de grond getrapt, zij betalen letterlijk de prijs om geholpen te worden zowel in financiëel als in gezondheid. In 200 jaar hebben wij nog steeds niet ingezien dat we niemand in de doelgroep helpen door ze aan zoveel regels en voorwaarden te laten voldoen. Nee we zaaien nog steeds angst door te stellen dat je je aan de regels moet houden en hierop overdreven te controleren, of anders………. Zelfs een crimineel heeft het vaak beter in de gevangenis dan een mens die vaak niet eens door eigen toedoen hulp nodig heeft van de overheid.
Hoe kunnen we dit nou wel aanpakken?
Van dwangmatige controle naar daadwerkelijke hulp. De dwangmatige controle is ontstaan doordat een klein percentage “misbruik” maakt van het systeem. Misbruik is dan vooral het niet willen meedoen in de maatschappij en “genieten” van de bijdrage die over het algemeen niet voldoende is om van te leven, zeker op dit moment niet. Misbruikers moeten gestraft worden, alleen vergeten we dan dat het overgrote deel die wel mee wil werken daar de dupe van is.
Kijk naar de reden waarom de uitkering nodig is. Als je goed kijkt zul je zien dat het grootste percentage niet door eigen toedoen in de situatie terecht is gekomen en daar ook niet van zal “genieten” en het liefst uit de situatie wil komen. Deze groep is in 3 delen op te delen:
- Langdurig
Als je langdurig in een uitkering zit ben je hier inmiddels aan gaan wennen, klinkt lullig maar het is zo. Je verzoent je met je lot, laat je dromen varen stopt met vechten en geeft je over. Het zal nooit meer beter worden. Voor deze groep zal langdurige geduldige hulp moeten komen om te kijken wat de dromen waren en hoe deze te verwezenlijken.
- Kortdurig
Als je net aankomt in de wereld van de overheidshulp heb je nog je zelfstandigheid, ben je zelfverzekerd en wil je nog vechten voor je dromen. Vaak kun je met korte gerichte hulp deze mensen weer terug in de maatschappij zetten, waar ze met wat ondersteuning zullen floreren.
- Beperking
Als je door een beperking, taalbarrière, ziekte, zorg voor kinderen of welke beperking dan ook toegewezen bent op een uitkering word je vaak al direct afgescheept naar het putje. Beperking betekent op dit moment veelal geen mogelijkheden, succes met wennen aan je huidige leven. Toch zijn er heel veel mogelijkheden met kleine aanpassingen om ook hier een helpende hand te bieden.
Wat houdt nou die hulp in?
Ik hoor regelmatig over de cursussen “Van klacht naar kracht” of “sterk in je werk”, deze helpen helaas vaak niet en wel om de doodsimpele reden dat iemand gedwongen wordt (of in ieder geval dit zo voelt) om deze cursussen te volgen of tijdens de cursus grenzen over moet die ze niet over wil gaan. Dwang leidt nergens toe, net als alle zinloze regels.
Wat wel helpt is persoonlijke aanpak, een goed gesprek met als doel wat wil je, waar liggen je dromen en wat heb je nodig om daar te komen. Dit zal niet voor iedereen even makkelijk zijn, maar met een doel kun je een weg bepalen die leidt tot succes. In het “wat heb je daarvoor nodig” moet de creativiteit een rol spelen, de ene kan baat hebben bij een maatje die ondersteunt in een sollicitatie proces. De ander wil een opleiding volgen en heeft daarbij (financiële) ondersteuning nodig en de derde wil gewoon mensen om zich heen. Zoveel mensen, zoveel dromen, zoveel wegen. Als het niet linksom kan dan maar rechtsom, rechtdoor of diagonaal.
Waar het allemaal om draait is het nuttig voelen in de maatschappij, een bijdrage leveren op welke manier dan ook. De mens is een kudde dier dat graag wat doet om de eigen omgeving beter te maken, maar daar wel de kans voor moet krijgen.
Financiën
In de politieke wereld wordt graag gesproken over de financiën, wat kost het en wat levert het op. Vooral het opleveren moet groter zijn dan de kosten. Nu ben ik geen financieel expert, maar ook ik kan zien dat als minder mensen hulp nodig hebben dat het ook minder kost en alleen al plezier in het leven een stuk minder gezondheidsproblemen oplevert en dus ook minder kosten. Om op het punt te komen van besparen moet je geld uitgeven en dat gaat dan om een verandering binnen de uitvoerende organisaties. Ik spreek regelmatig mensen op de werkvloer die graag zelf ook een positieve verandering zien en daar ook hele mooie ideeën bij hebben die veelal weinig hoeven te kosten. Een inventarisatie van die plannen is een goed beginpunt, en ik zeg dan heel bewust de inventarisatie op de werkvloer, niet bij de directie of beleidsbepalers. Op de werkvloer weten ze het beste wie er aan het bureau komt en wat er zich afspeelt in het hoofd van de hulpvragers.
Nynke Bosselaar
De Boodschappenkast
Dit betreft een opinie artikel en verwoord de mening van de schrijver hiervan.
